REGULAMIN MUSZTRY

WSTEP.

1. Zasady ogólne musztry.

Szkolenie zbiorowe w musztrze ma na celu przygotowanie oddziałów do sprawnego wykonywania poruszeń, zmiany szyków i manewrowania. Zasady poruszeń oraz komendy są jednakowe w szyku konnym i pieszym.

Sprawne wykonywanie poruszeń zależy od porządku, utrzymania kierunku, równomiernego chodu oraz prostego i szybkiego formowania szyków.

Wszystkie oddziały powinny być doskonale wyćwiczone konno i pieszo w stosowaniu poruszeń ze zmianami szyków, we wszelkich chodach i najróżnorodniejszych warunkach terenowych.

2. Prowadzenie oddziałów.

Dowódca prowadzi swój oddział, nakazując kierunek, szyk i chód. Za nim porusza się jednostka kierunkowa.

Jednostka kierunkowa swoim szykiem i chodem wskazuje wolę dowódcy. Inne oddziały naśladują ruch i szyk jednostki kierunkowej, jednocześnie lub kolejno.  

Przez nazwę “jednostka kierunkowa” rozumie się: w pułku – szwadron, w szwadronie – pluton, w plutonie – sekcja, w sekcji – szeregowiec. W kolumnach jednostką kierunkową jest jednostka czołowa. Jednostką kierunkową w szykach rozwiniętych jest jednostka środkowa albo znajdująca się na prawo od środka. Dowódca może również wyznaczyć jako kierunkową jakąkolwiek inną jednostkę.

W szykach luźnych w oddziałach większych od sekcji jednostka kierunkowa jest wysunięta naprzód przed inne oddziały.

Dla uzyskania swobody ruchów dowódca może powierzyć prowadzenie oddziału jednemu z podwładnych albo wskazać kierunek i chód jednostce kierunkowej, dając znak odłączenia. Należy to często stosować podczas szkolenia, gdyż wówczas dowódca może zająć dogodne miejsce do obserwacji poruszeń i poprawiania popełnionych błędów.

3. Używanie chodów przy rozwijaniu i wyciąganiu szyków.

Rozwinięcie odbywa się na osobę dowódcy lub we wskazanym kierunku i zasadniczo w chodzie wyższym. W zasadzie przed rozwinięciem oddziału dowódca wskazuje kierunek i podaje komendę lub znak do rozwinięcia, a prócz tego może nadać chód oddziałowi. Jeżeli nowy chód nie był podany w komendzie, oddział czołowy zasadniczo chodu nie zmienia, a z miejsca porusza się stępem, inne zaś oddziały dążą na przeznaczone miejsca najkrótszą drogą, chodem wyższym, a z miejsca kłusem. Jeśli w komendzie był wskazany chód, odnosi się on do oddziałów rozwijających się. W tym wypadku oddział czołowy reguluje chód w sposób następujący: przy rozwijaniu się z miejsca stępem wysuwa się naprzód tym chodem na odległość rozwiniętego frontu oddziału i zatrzymuje się. Przy rozwijaniu się z miejsca oraz w marszu innym chodem porusza się chodem o jeden stopień niższym niż oddziały rozwijające się.

Części rozwijającego się oddziału po wyjściu na linię przechodzą w chód oddziału czołowego.

Przy rozwijaniu w szyku pieszym należy stosować tempo marszu tak, żeby jednostki, które w szyku konnym poruszają się chodem wyższym, w szyku pieszym maszerowały szybkim krokiem, jednostki zaś, które w szyku konnym poruszają się poprzednim chodem, w szyku pieszym skracały krok.

Przejście do kolumny odbywa się chodem poprzednim lub nakazanym, na jednostkę kierunkową lub na oddział wyznaczony, prowadzony osobiście przez dowódcę. Inne oddziały biorą w zasadzie chód o jeden stopień niższy od oddziału czołowego lub zatrzymują się do chwili, kiedy będą mogły zająć swe miejsce w kolumnie, po czym ruszają chodem oddziału czołowego.

Przy wszelkich innych poruszeniach oddziały stosują chód do odległości, którą mają do przebycia, a gdy zajmą już miejsca przeznaczone, przybierają chód jednostki kierunkowej.

4. Środki dowodzenia i ich stosowanie.

Środkami dowodzenia, którymi rozporządza dowódca, są:

komendy, rozkazy dawane głosem, przesyłane przez gońców ustnie lub pisemnie oraz technicznymi środkami łączności, znaki, sygnały, osobisty przykład dowódcy (np. kierunek i chód jego konia).

Znaki należy stosować, gdy oddalenie oddziału lub hałas uniemożliwiają dowodzenie głosem. Korzystne jest stosowanie jednocześnie komend i znaków. Sygnały można dawać przy pomocy gwizdka lub trąbki.

5. Komendy ogólne.

Komenda zasadniczo ma wskazywać:

oddział, kierunek, szyk, odstęp, odległość – w szykach luźnych, chód, hasło wykonania.

Kierunek, odstęp, odległość i chód podaje się w komendzie w miarę potrzeby. W szyku pieszym określenie chodu zastępuje się odpowiednim krokiem lub biegiem. Hasło wykonania daje się głosem, znakiem lub sygnałem.

Każdy oddział w szyku konnym rozpoczyna marsz, zmienia chody i zatrzymuje się na komendę “Oddział stępem – kłusem – galopem – wyciągniętym galopem – marsz”, “Oddział – stój”. Przy przechodzeniu z wyższych chodów do niższych nie trzeba dawać hasła “marsz”.

Oddział wsiada na koń i zsiada z koni na komendę “Oddział do wsiadania – na koń”, “Oddział do zsiadania – z koni”.

W szyku pieszym rozpoczyna marsz i zatrzymuje się na komendę “Oddział (dowolny – krok) (biegiem) – marsz”, “Oddział – stój”.

6. Znaki.

Znaki daje się ręką (z bronią lub bez)

lp	Znaczenie znaku	Sposób dawania znaku
1	Uwaga (Baczność)	Podniesienie wyprostowanej ręki pionowo i wytrzymanie w tej pozycji w połączeniu z gwizdem (jeden długi gwizd)
2	Hasło wykonania	Szybkie opuszczenie w dół ręki, wzniesionej pionowo
3	Kierunek	Wskazanie kierunku wyciągniętą ręką i marsz dowódcy w tym kierunku
4	Stępem	Podniesienie ręki wyprostowanej pionowo i energiczne opuszczenie w dół jadąc stępem
5	Kłusem	Kilkakrotne wzniesienie pionowe i opuszczenie prawej pięści nad barkiem
6	Galopem	Pionowe koła wyciągniętą ręką od tyłu dołem do przodu itd., stojąc w miejscu, jadąc stępem lub kłusem
7	Wyciągniętym galopem	Jak galopem, jadąc sam galopem
8	Stój	Podniesienie wyciągniętej ręki pionowo i powolne opuszczenie bokiem w dół stojąc w miejscu
9	Odłączenie się dowódcy od oddz.	Opuszczoną ręką w dół ruch od przodu do tyłu
10	Oddział za mną	Opuszczoną ręką w dół ruch od tyłu do przodu
11	Zbiórka	Ręka zgięta w półkole nad głową dłonią w dół albo szabla poziomo wyciągnięta nad głową
12	Rozwinięty	Wymachy z boku na bok wyciągniętą ręką nad głową
13	Linia harcowników	Machanie wyprostowaną ręką z boku na bok przed sobą
14	Dla plutonu – linia sekcji	3 x machnięcie od góry do dołu ręką wyciągniętą poziomo: pierwszy raz w prawo w skos od siebie, drugi raz przed sobą, trzeci raz w lewo w skos od siebie
15	W prawo (w lewo) zwrot	Znak “uwaga”, wykonanie odpowiedniego zwrotu i wskazanie nowego kierunku
16	W tył zwrot	Zataczanie kół ręką wyciągniętą nad głową
17	Kolumna trójkami (dwójkami, po jednemu)	Podniesienie ręki pionowo i wyprostowanie odpowiedniej ilości palców

Każdy znak należy poprzedzić daniem znaku “Uwaga” i zakończyć znakiem “Hasło wykonania”.

Zwroty wykonywa się:

· w kolumnach trójkami – całymi sekcjami,

· w kolumnach dwójkami i po jednemu – pojedynczymi jeźdźcami,

· w szyku rozwiniętym – rozwiniętymi plutonami,

· w kolumnie rozwiniętych plutonów – rozwiniętymi plutonami.

7. Sygnały gwizdkiem

Sygnały gwizdkiem dla wszystkich oddziałów kawalerii w szykach konnych i pieszych.

 

Lp	Znaczenie sygnału	Sposób dawania sygnału
1	Uwaga (Baczność)	Jeden długi gwizd (-)
2	Stępem – marsz	Jeden krótki gwizd ( . )
3	Kłusem (biegiem	Szereg krótkich powtarzanych gwizdów po dwa (.. .. .. .. ..)
4	Galopem	Szereg krótkich powtarzanych gwizdów po trzy (… … … … …)
5	Stój	Dwa długie gwizdy (- -)
6	Zbiórka	Długi trel (…………….)

 

Na sygnał “Uwaga (baczność)” wszyscy podwładni zwracają głowę w kierunku swojego dowódcy.

Sygnały gwizdkiem wykonuje się bez sygnału “Hasło wykonania”.

 

ROZDZIAŁ A.

MUSZTRA PIESZA.

Pojedynczy „ułan” bez broni.

8. Postawa swobodna.

Komenda „Spocznij”. Wykonanie polega na przyjęciu swobodnej postawy ciała, gdzie ciężar ciała spoczywa na prawej nodze, lewa noga wysunięta nieco w lewo w przód, mniej więcej o połowę długości stopy. „Ułan” zachowuje swobodę ruchów w ramach szyku. Bez pozwolenia nie wolno rozmawiać.

9. Postawa zasadnicza.

Komenda „Baczność” oraz wszystkie zapowiedzi komend (w komendach wieloczłonowych ich pierwsze części). Wykonanie polega na przyjęciu nieruchomej – pionowej pozycji ciała, równoległej do frontu oddziału lub frontem do wydającego komendę (w szykach luźnych). Ciężar ciała rozłożony równomiernie na obu stopach. Pięty złączone, stopy rozwarte tak, by odległość między dużymi palcami nóg równała się długości stopy „ułana”. Kolana zbliżone do siebie, nogi wyprostowane. Tułów usztywniony w pasie, brzuch lekko wciągnięty, pierś wysunięta ku przodowi przez lekkie cofnięcie ramion. Ręce opuszczone swobodnie wzdłuż ciała dotykają ud nasadą dłoni oraz złączonymi i wyprostowanymi palcami w ten sposób, by środkowe palce dłoni wyczuwały szew spodni. Łokcie odchylone nieco w przód. Ramiona na równej wysokości, szyja wyciągnięta swobodnie, głowa podniesiona, broda przyciągnięta nieco w dół. Wzrok skierowany na wprost. Usta zamknięte normalnie (nie zaciśnięte).

Postawę zasadniczą przyjmuje się zawsze bez osobnej komendy w rozmowie ze starszymi lub przełożonymi (na służbie), podczas meldowania, powitania, w chwilach uroczystych (np. w trakcie słuchania Hymnu Rzeczpospolitej, marsza pułkowego, na podniesienie podczas mszy św.).

10. Marsz krokiem równym.

Szeregowiec maszeruje krokiem równym:

1) ruszając z miejsca na komendę “Ułan – marsz”,

2) w marszu na komendę “Baczność”, poprzedzoną w razie potrzeby wyrównania kroku komendą “Równy – krok”.

3) w marszu na komendę “Spocznij”, podaną po komendzie wyruszenia z miejsca lub po podanej w czasie marszu komendzie “Baczność”

Długość równego kroku wynosi 75 cm. Ruszając z miejsca albo w marszu po padnięciu komendy “Baczność” szeregowiec podając ciężar ciała naprzód wykracza lewą nogą w przód, podnosząc ją z ziemi poczynając od pięty z jednoczesnym ugięciem nogi w kolanie o tyle, żeby stopę – skierowaną palcami ku ziemi i nieco na zewnątrz – można było przesunąć w przód tuż nad ziemią; wysuwając w ten sposób nogę w przód na regulaminową długość kroku, prostuje ją w kolanie i stawia sprężyście na ziemi całą stopą poczynając od palców; jednocześnie podnosi prawą nogę poczynając od pięty i przenosi ciężar ciała na lewa nogę. zachowując przez cały czas wychylenie tułowia w przód.

Następnie wykracza nogą prawą w taki sam sposób, jak wskazano dla lewej, maszerując cały czas sprężystym krokiem.

Głowa i tułów pozostają w postawie zasadniczej. Tempo marszu wynosi 120 kroków na minutę. Ruch rąk w czasie marszu miarowy; w przód na wysokość pasa, w tył swobodnie.

Jeżeli „ułan” ma maszerować równym krokiem przez dłuższy okres czasu, a okoliczności nic wymagają marszu na “Baczność”, podaje się komendę “Spocznij”. Na tę komendę „ułan”, zachowując tempo i długość kroku nie zmienione, przybiera swobodną postawę ciała.

11. Marsz krokiem dowolnym.

Komenda „Dowolny – krok”. Długość kroku i tempo marszu zależą od terenu i budowy ciała „ułana”. Postawa wyprostowana, ruchy rąk swobodne.

12. Zmiany kroku.

Przejście z kroku równego w dowolny następuje na komendę “Dowolny – krok”; z dowolnego w równy na komendę “Równy – krok”, przy czym po przybraniu równego kroku szeregowiec maszeruje jak równym krokiem na “Spocznij”.

13. Zatrzymanie.

Komenda „Ułan (Oddział) – stój”. Wykonanie: maszerujący lub biegnący podkomendny, po usłyszeniu komendy wykonuje jeszcze jeden krok i przystawia nogę pozostają w tyle do tej, która wykonała ostatni wykrok.

14. Bieg i krok szybki.

Bieg z miejsca wykonywa się na komendę “Ułan biegiem – marsz”, w marszu na komendę “Biegiem – marsz”.

Kierunek biegu (jeżeli nie jest wskazany) – na wprost przed siebie. Zaprzestanie biegu następuje albo przez przejście w krok dowolny, albo przez zatrzymanie. Na komendę “Dowolny – krok” szeregowiec zwalnia bieg w ciągu 3 kroków po wydaniu komendy, po czym przechodzi w dowolny krok.

Na komendę “Ułan – stój” „ułan” robi w biegu stopniowo zwalnianym jeszcze 3 kroki, zatrzymuje się i przybiera postawę swobodną.

Jeżeli cel, który ma być osiągnięty biegiem, albo przestrzeń, która ma być przebyta biegiem, były z góry oznaczone w komendzie, np. “Ułan do lasku biegiem – marsz” lub “Ułan przez łąkę biegiem – marsz”, wówczas „ułan” po wykonaniu komendy przestaje biec i zachowuje się następnie tak jak przed rozpoczęciem biegu, to jest, jeśli stał – staje, jeśli leżał – pada, jeśli zaś maszerował – maszeruje dalej.

Szybki krok jest to przyspieszony krok dowolny, który stosuje się przy wykonywaniu niektórych komend niniejszego regulaminu, gdy chodzi o szybkie sprawienie pewnego szyku.

15. Zwroty w miejscu.

Komenda „W prawo – zwrot”. Zwrot wykonuje się na prawej pięcie i palcach lewej stopy, podnosząc jednocześnie place prawej i piętę lewej stopy. Po wykonaniu obrotu o 90 stopni w prawo, lewą nogę dostawia się najkrótszą drogą do prawej.

Komenda „W lewo – zwrot”. Zwrot wykonuje się na lewej pięcie i palcach prawej stopy, podnosząc jednocześnie place lewej i piętę prawej stopy. Po wykonaniu obrotu o 90 stopni w lewo, prawą nogę dostawia się najkrótszą drogą do lewej.

Komenda „W tył – zwrot”. Zwrot wykonuje się na lewej pięcie i palcach prawej stopy, podnosząc jednocześnie place lewej i piętę prawej stopy. Po wykonaniu obrotu o 180 stopni w lewo, prawą nogę dostawia się najkrótszą drogą do lewej.

W czasie wykonywania zwrotów, górna część ciała pozostaje w postawie zasadniczej.

16. Zwroty w marszu.

Komenda “W prawo (w lewo) – zwrot”. Hasło należy wydać w marszu krokiem równym, przy stawianiu przez „ułana” tej nogi, w której stronę ma nastąpić obrót.

„Ułan” po usłyszeniu hasła robi jeszcze pół kroku, po czym w tempie jednego kroku obraca się o 90° w nakazanym kierunku na palcach nogi wysuniętej w przód przy pomocy odbicia się palcami nogi pozostawionej w tyle, którą w tym samym tempie przenosi na wykrok w nakazanym kierunku maszerując dalej bez zatrzymania się.

17. Zwroty głowy.

Na komendę „Na lewo (prawo) – patrz” „ułan” szybkim ruchem zwraca głowę w nakazanym kierunku tak, aby oko prawe (lewe) znalazło się na środkowej linii ciała. Głowa powinna być lekko podniesiona, oczy zaś zwrócone w kierunku zwrotu głowy.

Powrót do poprzedniej pozycji wykonuje się na komendę „Baczność”.

18. Salutowanie.

Salutowanie wykonuje się w postawie zasadniczej.

„Ułan” szybko zwraca głowę w kierunku przełożonego (starszego) patrząc mu w oczy, jednocześnie podnosi krótkim ruchem do daszku czapki prawą ręką ułożoną tak, aby palec wskazujący i średni były wyprostowane i złączone, pozostałe zaś palce złożone na dłoni i przyciśnięte kciukiem. Zewnętrzna strona pierwszego członka palca wskazującego przyłożona do brzegu daszka czapki nad prawym kątem prawego oka, dłoń zwrócona ku przodowi, łokieć skierowany w dół i na prawo w skos.

Po salutowaniu opuszcza energicznym ruchem rękę w dół z jednoczesnym zwrotem głowy na wprost. W marszu lewa ręka pozostaje przez czas salutowania nieruchomo, lekko przyłożona nasadą dłoni i końcami palców do spodni – środkowy palec przy szwie. „Ułan” maszeruje krokiem sprężystym, nie zaznaczając jednak tempa uderzeniami stóp o ziemię.

Postawę i ruchy ręką do salutowania „ułan” ukończyć na 6 kroków przed przełożonym (starszym), a powrót do poprzedniej postawy rozpocząć 3 kroki za przełożonym.

Przy salutowaniu w miejscu przełożonemu (starszemu) stojącemu również w miejscu (np. przy meldowaniu się) przytrzymuje rękę przy nakryciu głowy przez sekundę.

Uwaga. Salutowanie przy meldowaniu w miejscu rozpoczyna się po zatrzymaniu się i przybraniu postawy zasadniczej.

Gdy ma inne nakrycie głowy, np. hełm, przykłada rękę do salutowania tak samo jak przy salutowaniu w czapce. „Ułan” bez nakrycia głowy oddając honory przybiera podstawę zasadniczą i zwraca szybkim ruchem głowę w kierunku przełożonego (starszego), zachowując się poza tym tak samo jak przy salutowaniu. Mając prawą rękę zajętą i nie mogąc jej na czas uwolnić oddaje honory jak „ułan” bez nakrycia głowy.

19. Wywołanie „ułana” z szeregu.

„Ułan” wywołany po nazwisku staje w postawie zasadniczej i odpowiada głośno “Jestem”.

Na komendę “Wystąp” występuje z dwuszeregu w przód i staje na 3 kroki przed pierwszym szeregiem w postawie zasadniczej. Szeregowiec z tylnego szeregu występuje w przód przez lukę otwartą mu przez poprzednika, który w tym celu robi prawą nogą krok w kierunku na prawo w skos, a po przejściu wywołanego krokiem w tył lewą nogą wraca na swe miejsce. Tak samo zachowuje się poprzednik przy powrocie zaplecznika na miejsce.

W lukę powstałą wskutek wystąpienia szeregowca pierwszego szeregu wstępuje natychmiast 2 krokami jego zaplecznik; po powrocie wywołanego – gdy się ten zbliży na 3 kroki do swego miejsca – zaplecznik robi w tył zwrot, 2 krokami wraca na swe miejsce i ponownie wykonuje w tył zwrot.

„Ułan” wywołany z kolumny występuje na tę stronę, po której jest przełożony, albo na stronę wskazaną w komendzie dowódcy i staje na wysokości swej trójki (dwójki) w postawie zasadniczej, w odstępie kroku od skrzydłowego.

Na komendę “Wstąp” robi zwrot w kierunku, w którym ma odejść, i wraca szybkim krokiem na swoje miejsce.

„Ułan” wywołany z jakiegokolwiek szyku lub miejsca na komendę “Do mnie” albo np. “Do pana rotmistrza X” podąża natychmiast szybkim krokiem najkrótszą drogą do wzywającego, zatrzymuje się na 3 kroki przed nim w postawie zasadniczej, oddaje honory i melduje się.

Po komendzie “Do mnie” na komendę; “Wstąp” lub po rozmowie z przełożonym „ułan” oddaje honory, robi zwrot w kierunku, w którym ma odejść, i wraca szybkim krokiem na miejsce.

„Ułan” wywołany z szyku oddziału będącego w marszu podchodzi do przełożonego z lewej strony i, jeśli przełożony się nie zatrzyma, maszeruje obok niego o pół kroku z tyłu i po oddaniu honorów melduje się w marszu.

20. „Do modlitwy”

Komenda „Do – modlitwy” – obowiązuje w trakcie wszystkich uroczystości religijnych w pomieszczeniach zamkniętych i na wolnym powietrzu (z wyjątkiem świątyń żydowskich). Komendy nie wykonują członkowie wart, pocztów i asyst honorowych na służbie (pasek nakrycia głowy opuszczony).

Wykonanie: „ułan” prawą ręką zdejmuje nakrycie głowy i przekłada je do lewej. Lewą ręką opuszczoną na całą długość, trzyma czapkę (hełm) przy lewym udzie całą dłonią za otok (okap) w okolicy wszycia lewej części daszka, orzełkiem do przodu. Podszewka czapki zwrócona ku ziemi. Po wykonaniu tych czynności „ułan” bez dalszego rozkazu przybiera postawę swobodną.

Na komendę „Po – modlitwie” opisane czynności w odwrotnym porządku.

Uwaga! Na komendę „Czapki – zdejm” („Czapki – włóż”) wykonywa te same czynności co na komendę „Do – modlitwy” („Po – modlitwie”).

Sztandar (proporzec/ buńczuk).

21. Postawy ze sztandarem (proporcem/ buńczukiem)

W postawie zasadniczej ze sztandarem u nogi chorąży trzyma sztandar postawiony przy prawej nodze, na trzewiku drzewca, na wysokości palców prawej nogi.

Drzewce przytrzymuje prawa ręka dłonią powyżej pasa głównego; łokieć prawej ręki lekko przyciśnięty do ciała.

W postawie swobodnej sztandar pozostaje przy prawej nodze.

22. Chwyty sztandarem (proporcem/ buńczukiem).

Gdy oddział wykonuje chwyt „Szable – w dłoń”, chorąży kładzie sztandar prawą ręką, pomagając sobie lewą, na prawe ramię.

Płat sztandaru musi być oddalony co najmniej na szerokość dłoni od barków.

Gdy oddział wykonuje chwyt „Szable – schroń”, chorąży przenosi sztandar prawą ręką, pomagając sobie lewą, do postawy u nogi.

Podczas krótkich przemarszów chorąży przenosi sztandar na prawym ramieniu. Podczas dłuższych może przekładać sztandar na lewe ramię.

W marszu i podczas niepogody na sztandar nakłada się pokrowiec.

23. Prezentowanie.

Na komendę „prezentuj – broń” unosi się sztandar drzewcem pionowo przy prawym ramieniu, prawa ręka obejmuje trzewik (środkowy fragment tylniej części drzewca proporca lub buńczuka), a lewa przytrzymuje drzewce na wysokości ramienia. W tym położeniu pozostaje dopóki nie padnie komenda „Na ramię – broń”.

24. Salutowanie.

Salutowanie w miejscu wykonuje się z postawy „Prezentuj – broń” w chwili gdy przełożony, którego się salutuje sztandarem, zbliży się na 6 kroków.

Przy salutowaniu przed Najświętszym Sakramentem i Prezydentem Rzeczpospolitej oraz innymi głowami państw, chorąży wykonuje zwrot na prawo w skos i pochyla sztandar w przód tak, aby drzewce sztandaru było poziomo, a płat sztandaru na wysokości 2 dłoni od ziemi. W tej postawie pozostaje, dopóki salutowany nie odejdzie na trzy kroki od sztandaru, po czym bez osobnej komendy przenosi sztandar z powrotem do postawy prezentowania.

Przy salutowaniu przed innymi osobami, których się salutuje sztandarem (Szefem Pułku, oficerami odbierającymi defiladę), chorąży postępuje jak wyżej z tą różnicą, że opuszcza sztandar tak, aby drzewce było pochylone o 45 stopni do ziemi.

W marszu salutowanie sztandarem odbywa się w taki sam sposób. Chorąży pochyla sztandar na 6 kroków przed salutowanym, a bierze go, bez osobnej komendy, na ramię 3 kroki za nim.

 

Sekcja.

25. Postanowienia ogólne.

Do ćwiczeń musztry formalnej pieszo formuje się sekcję jak konno w składzie 6 „ułanów”.

Komendy, szyki i zasady poruszeń sekcji pieszo i konno są zasadniczo jednakowe, z tą jednak różnicą, że w szykach zwartych odstęp między „ułanami” równa się szerokości dłoni.

Sekcja podczas ćwiczeń musztry formalnej w szykach zwartych wykonuje poruszenia i chwyty bronią według zasad podanych w rozdziale B i C, przestrzegając jednoczesności wykonania przez wszystkich „ułanów” sekcji.

W szykach luźnych sekcja porusza się dowolnym krokiem lub w razie potrzeby biegiem, mając broń na pasie lub w ręku.

26. Szyki sekcji.

· Kolumna trójkami.

· Kolumna dwójkami.

· Kolumna po jednemu.

27. Kolumna trójkami.

Kolumny trójkami używa się podczas musztry do zbiórki i marszu.

28. Kolumna dwójkami.

Kolumny dwójkami używa się po spieszeniu do zbiórki i marszu pojedynczej sekcji.

29. Kolumna po jednemu.

Kolumny po jednemu używa się po spieszeniu do zbiórki i marszu w trudnym terenie.

30. Ustawianie karabinów w kozły.

Sekcja w kolumnie trójkami ustawia karabinki w kozły na komendę „W kozły – broń”. Ustawianie i rozbieranie kozłów wykonuje się w postawie swobodnej. Nie należy wymagać jednoczesności ruchów.

Na zapowiedź pierwszy szereg wykonuje zwrot w tył, na hasło „ułani” ustawiają karabinki w kozły: numery drugie pochylają swe karabinki sczepiając je koźlikami lub wyciorami, numer drugi pierwszego szeregu odbiera karabinek od numeru trzeciego i zaczepia o dwa już złączone, po czym pozostali ułani sekcji dostawiają swoje karabinki do utworzonego kozła.

Po ustawieniu kozła „ułani” przybierają poprzedni front i stają w postawie swobodnej.

Na komendę „Rozejść się” występują „ułani” z szeregu w ten sposób, że pierwszy szereg odchodzi od kozłów w przód, a drugi w tył.

31. Rozbieranie kozłów.

Na komendę „Do – broni” ustawiają się „ułani” w postawie swobodnej po obu stronach swego kozła frontem w poprzednim kierunku. Na zapowiedź komendy „Za – broń” pierwszy szereg wykonuje zwrot w tył, na hasło wszyscy „ułani” biorą zwolna i uważnie swoje karabinki, zaczynając od przystawionych , przybierają dawny front i stają w postawie swobodnej.

 

Pluton.

32. Postanowienia ogólne.

Do ćwiczeń musztry formalnej pieszo oraz do przeglądów należy formować pluton jak konno w sekcjach po sześciu „ułanów”, ustawiając ich według wzrostu, przy czym dowódca plutonu nie ma swojego gońca.

33. Szyki zwarte.

· Zbiórka.

· Kolumna trójkami.

· Kolumna dwójkami.

· Kolumna po jednemu.

· Szyk rozwinięty.

34. Zbiórka.

Zasadniczym typem zbiórki plutonu jest kolumna trójkami. Można też zebrać pluton w innych szykach lecz należy to zaznaczyć w komendzie, np. „Pluton w dwuszeregu (rozwinięty, w szeregu etc.) – zbiórka”.

Na zawołanie „ułani” przybierają postawę zasadniczą frontem do dowódcy, a na hasło „zbiórka” podążają szybkim krokiem we wskazane miejsce formując nakazany szyk.

Na komendę „Rozejść się” „ułani” natychmiast z szyku w dowolnym lub nakazanym kierunku.

35. Kolumna trójkami, dwójkami i po jednemu.

Kolumn tych używa się w zależności od potrzeb i liczebności pododdziału. Obowiązuje zasada, że kolumna marszowa musi mieć mniejszą szerokość frontu niż głębokość kolumny.

36. Szyk rozwinięty.

Szyku rozwiniętego używa się do przeglądów. Szyk pieszo formuje się tak jak konno.

37. Równanie.

Dla wyrównania plutonu dowódca daje komendę „Pluton – równaj”; wówczas Ułani pierwszego szeregu z wyjątkiem prawoskrzydłowego zwracają głowy w prawo, po czym łączą i równają linię frontu.

W tym czasie drugi szereg kryje, poprawia odległość od pierwszego szeregu i równa do swego prawego.

Po wykonaniu równania dowódca kontroluje szyk, po czym daje komendę „Baczność”. Należy wyrobić w „ułanach” nawyk równania po każdej komendzie „Spocznij” we wszystkich obieranych szykach.

38. Odliczanie.

Zależnie od celu odliczania wykonuje się je na komendę „Do trzech – odlicz” lub „Kolejno – odlicz”.

Na zapowiedź wszyscy „ułani” przyjmują postawę zasadniczą, na hasło pierwszy szereg odwraca głowy w prawo z wyjątkiem prawoskrzydłowego, który zwraca głowę w lewo i kolejno odliczają (raz, dwa, trzy), zwracając głowę w lewo w chwili wymawiania liczby. „Ułani” drugiego szeregu przyjmują numery swoich poprzedników.

Po wymówieniu przypadającej na danego „ułana” liczby, zarówno on jak i jego zaplecznik, przybierają postawę swobodną.

39. Marsz i zatrzymanie.

Rozpoczęcie i przerwanie marszu „ułani” wykonują jednocześnie w myśl postanowień rozdziału B na komendę „Pluton – marsz”, „Pluton – stój”.

Niejednoczesne zatrzymanie oddziału wykonuje się na komendę „Czoło – stój”. Wówczas czoło kolumny zatrzymuje się natychmiast, natomiast pozostali w miarę dołączania. Po zatrzymaniu „ułani” przyjmują postawę swobodną.

 

ROZDZIAŁ B.

MUSZTRA KONNA.

Sztandar (proporzec/ buńczuk).

40. Postawa i chwyty.

Postawa zasadnicza chorążego ze sztandarem (proporcem/ buńczukiem) na koniu jest następująca: sztandar spoczywa trzewikiem w tulei na bandolierze, płat sztandaru oddalony na szerokość dłoni od barku; drzewce przytrzymuje prawa ręka dłonią powyżej pasa głównego, łokieć prawej ręki lekko przyciśnięty do ciała, lewa trzyma wodze (postawa z proporcem lub buńczukiem jest taka sama jak z lancą, z tym, że buńczuka nie przewozi się opuszczonego na temblaku).

Postawę zasadniczą przybiera się na komendę „Baczność” lub „Prezentuj – broń”.

Na komendę „Spocznij” drzewce sztandaru opiera się o prawy bark, prawa ręka swobodnie opuszczona w dół ujmuje drzewce podchwytem.

41. Salutowanie.

Salutowanie wykonuje chorąży z postawy zasadniczej, wyprostowując prawą rękę trzymającą drzewce sztandaru i pochyla sztandar w przód.

Przy salutowaniu w marszu chorąży pochyla sztandar na 12 kroków przed salutowanym, a bierze go do postawy zasadniczej na 6 kroków za nim.

 

Sekcja.

42. Skład sekcji.

Sekcja jest najmniejszą jednostką organizacyjną w kawalerii.

Sekcja liniowa składa się z 6 jeźdźców, w tym dowódca podoficer lub starszy szeregowiec.

43. Szyki sekcji.

• Kolumna trójkami.
• Kolumna dwójkami.
• Kolumna po jednemu.
• Linia harcowników.

44. Kolumna trójkami.

Kolumny trójkami używa się do zbiórki i marszu. Jeźdźcy ustawiają się kolejno według numerów obok siebie w dwa szeregi po trzech, zgodnie z miejscem im wyznaczonym, w odległości jednego kroku (75 cm) między szeregami. Odległość liczy się od nasady ogona konia poprzednika do nosa konia zaplecznika. Odstęp między jeźdźcami – czucie strzemieniem.

Dowódca sekcji staje jako numer pierwszy w pierwszym szeregu, numery drugie w obu szeregach są koniowodami, pozostali zajmują miejsca numerów trzecich i numeru pierwszego w drugim szeregu.

Na hasło komendy “Do trzech – odlicz” jeźdźcy pierwszego szeregu zwracają głowy w prawo, z wyjątkiem prawoskrzydłowego, który zwraca głowę w lewo, i kolejno odliczają (raz, dwa, trzy), w chwili wymawiania liczby zwracając głowę w lewo w stronę sąsiada. Jeźdźcy drugiego szeregu biorą numery swoich poprzedników.

Pierwszy szereg sekcji składa się zawsze z 3 jeźdźców. Jeśli w sekcji jest tylko 5 jeźdźców, ślepą jest pierwsza rota, jeśli jest 4 jeźdźców, ślepymi rotami są pierwsza i trzecia.

Gdy jeździec pierwszego szeregu opuszcza swoje miejsce, zajmuje je natychmiast zaplecznik.

Gdy sekcja jest w kolumnie trójkami, wówczas jeźdźcy wsiadają lub zsiadają z koni, luzując w lewo i w prawo od numeru drugiego. Na zapowiedź komendy do wsiadania lub zsiadania z koni jeźdźcy się rozluzowują, po czym na hasło wszyscy jednocześnie wsiadają lub zsiadają z koni. Po wejściu na koń jeźdźcy biorą przepisowe odstępy miedzy sobą bez komendy dodatkowej, zaś po zejściu z koni na komendę “Równaj”.

45. Kolumna dwójkami.

Kolumny dwójkami używa się do marszu po drogach twardych, dla wykorzystania miękkich i wąskich boków drogi. Sekcja z kolumny trójkami przechodzi w kolumnę dwójkami na komendę “Sekcja dwójkami (chód) – marsz”.

Gdy wyciąganie kolumny odbywa się z miejsca, numery pierwszy i drugi pierwszego szeregu oraz numer pierwszy drugiego szeregu ruszają stępem lub chodem nakazanym na wprost lub w podanym kierunku, a inni jeźdźcy pozostają chwilowo na miejscu, po czym numer trzeci pierwszego szeregu porusza się na prawo w skos, kryjąc numer drugi pierwszego szeregu. Numer drugi i trzeci drugiego szeregu poruszają się również na prawo w skos, kryjąc sformowane już dwójki sekcji.

Odległość między szeregami wynosi jeden krok, licząc od nasady ogona konia poprzednika do nosa konia zaplecznika.

Gdy sekcja jest w marszu, numer pierwszy i drugi pierwszego szeregu oraz numer pierwszy drugiego szeregu jadą chodem poprzednim lub nakazanym, pozostali jeźdźcy zatrzymują się, jeśli ruch odbywa się w stępie, albo zmniejszają chód o jeden stopień w stosunku do poprzedniego lub nakazanego, jeśli ruch odbywa się w innym chodzie, po czym zajmują swoje miejsca w kolumnie.

Przejście z kolumny dwójkami do kolumny trójkami wykonywa się na komendę “Sekcja trójkami (chód) – marsz”.

Gdy skracanie kolumny odbywa się z miejsca, numer pierwszy i drugi pierwszego szeregu oraz numer pierwszy drugiego szeregu ruszają 3 kroki stępem, po czym się zatrzymują. Numer trzeci, pierwszego szeregu oraz numer drugi i trzeci drugiego szeregu, poruszając się na lewo w skos, zajmują swoje miejsca w kolumnie.

Gdy sekcja jest w marszu, numer pierwszy i drugi pierwszego szeregu oraz numer pierwszy drugiego szeregu poruszają się naprzód chodem poprzednim, a pozostali jeźdźcy zajmują swoje miejsca w kolumnie chodem o jeden stopień wyższym lub nakazanym.

46. Kolumna po jednemu (sekcji, plutonu, szwadronu).

Kolumny po jednemu używa się tylko wyjątkowo do marszu w trudnym terenie.

Sekcja z kolumny trójkami lub dwójkami na komendę “Sekcja po jednemu (chód) – marsz” przechodzi w kolumnę po jednemu w sposób następujący: numery pierwszy, drugi i trzeci pierwszego szeregu wyciągają się kolejno jeden za drugim, w odległości jednego kroku między sobą na wprost lub w nakazanym kierunku, po czym wykonują to samo numery pierwszy, drugi i trzeci drugiego szeregu, stając w rzędzie za jeźdźcami pierwszego szeregu.

Użycie chodów jest takie same jak w kolumnie dwójkami.

Sekcja z kolumny po jednemu na komendę “Sekcja trójkami (chód) – marsz” przechodzi w kolumnę trójkami w sposób następujący: numery drugi i trzeci pierwszego szeregu poruszają się na lewo w skos, stając na wysokości i obok numeru pierwszego szeregu pierwszego, a numery drugi i trzeci drugiego szeregu wykonywają to samo stając obok numeru pierwszego drugiego szeregu, po czym cały drugi szereg dochodzi na odległość jednego kroku do pierwszego szeregu.

Użycie chodów jest takie same jak przy przejściu z kolumny dwójkami do kolumny trójkami.

Sekcja z kolumny po jednemu na komendę “Sekcja dwójkami – (chód) – marsz” przechodzi w kolumnę dwójkami w sposób następujący: numer drugi pierwszego szeregu, a za nim numer trzeci tegoż szeregu poruszają się na lewo w skos, przy czym numer drugi pierwszego szeregu staje na wysokości i obok numeru pierwszego szeregu pierwszego; numer pierwszy drugiego szeregu a za nim numer drugi i trzeci tegoż szeregu dochodzą na odległość jednego kroku do numeru pierwszego szeregu pierwszego, po czym numer trzeci drugiego szeregu, maszerując na lewo w skos, staje na wysokości i obok numeru drugiego szeregu drugiego.

47. Linia harcowników.

Linii harcowników używa się do: zwiadów, szarży i marszu w otwartym terenie. Harcownicy to jeźdźcy rozsypani w jedną linię w mniej więcej jednakowych odstępach między sobą.

Zasadniczo odstęp między jeźdźcami wynosi 6 kroków, jeśli w komendzie nie jest podany inny. Dowódca sekcji zajmuje miejsce przed jeźdźcem kierunkowym, jadąc w odległości trzech kroków.

Sekcja w linii harcowników zajmuje front szerokości 25 – 30 kroków.

Sekcja z każdego szyku na komendę “Sekcja harcownikami (odstęp “x” kroków) – (chód) – marsz” rozsypuje się w linię harcowników w ten sposób, że jeździec kierunkowy posuwa się za dowódcą sekcji, a pozostali jeźdźcy zajmują miejsca na prawo i na lewo od kierunkowego w odstępach 6 kroków lub nakazanych. Zaplecznicy zajmują miejsca na lewo od swoich poprzedników. Jeśli chód nie był w komendzie podany, jeźdźcy rozsypują się w linię harcowników zawsze galopem. Sekcja z linii harcowników formuje kolumnę trójkami, dwójkami i po jednemu na komendę “Sekcja – (dwójkami, po jednemu) – (chód) – zbiórka”.

48. Spieszenie sekcji (plutonu, szwadronu).

Komenda “Sekcja (pluton, szwadron) do spieszenia – z koni”, wykonuje się następująco: na zapowiedź – pierwsze i trzecie numery wyjmują stopy ze strzemion i zdejmują pętle lanc z nogi.

Na hasło – pierwsze i trzecie numery zeskakują z koni, zdejmują wodze wędzidłowe z szyi koni, przeciągając przesuwkę na wodzach munsztukowych lub zawiązując je w węzeł dla skrócenia; przerzucają strzemiona i oddają wodze wędzidłowe numerowi drugiemu swojego szeregu. Numery drugie pozostają konno i zwalniają prawą stopę ze strzemienia. Numer pierwszy pierwszego szeregu zakłada pętlę swej lancy na prawą stopę a temblak na ramię numerowi drugiemu pierwszego szeregu.

Numer trzeci pierwszego szeregu robi to samo, oddając swoją lancę numerowi drugiemu drugiego szeregu.

Spieszeni jeźdźcy wybiegają naprzód, (jeśli nie było innego rozkazu) i wykonują zbiórkę w kolumnie dwójkami, biorąc broń do nogi.

Starszym koniowodnym jest koniowodny pierwszego szeregu.

Sekcja może również wykonać spieszenie pełne, pozostawiając po jednym koniowodnym (numer drugi szeregu drugiego) na sekcję.

Na komendę “Sekcja (pluton, szwadron) – wszyscy – z koni” wykonuje się jak następuje: na zapowiedź jeźdźcy pierwszego szeregu luzując od środkowego, wykonują pojedynczo zwykły zwrot w lewo w tył, aby konie obu szeregów były zwrócone głowami do siebie; na hasło wszyscy jeźdźcy sekcji zsiadają z koni, zdejmują wodze wędzidłowe z szyi koni, przeciągając przesuwkę na wodzach munsztukowych, przerzucają strzemiona i oddają wodze numerowi drugiemu szeregu drugiego, lance opierają lub wbijają w ziemię w pobliżu swoich koni, po czym wykonują zbiórkę jak przy spieszeniu zwykłym.

Przy pełnym spieszeniu konie sekcji są unieruchomione a w wyjątkowych warunkach mogą się poruszać wyłącznie stępem, prowadzone przez jednego koniowodnego.

49. Wsiadanie na koń.

Do wsiadania na koń przy spieszeniu zwykłym dowódca każe podprowadzić konie do oddziału spieszonego, prowadząc w razie potrzeby jednocześnie spieszonych jeźdźców do koni.

Na komendę “Sekcja (pluton, szwadron) – do koni” spieszeni jeźdźcy zabezpieczają karabinki, zakładają broń przez plecy i idą szybkim krokiem do swoich koni.

Na komendę “Sekcja (pluton, szwadron – do wsiadania) – na koń” – jeźdźcy wsiadają na koń.

 

Pluton.

50. Skład plutonu.

Pluton składa się z:

• dowódcy,
• zastępcy dowódcy,
• 3 sekcji liniowych i sekcji ręcznego karabina maszynowego lub 4 sekcji liniowych,
• gońca dowódcy plutonu.

Luzak dowódcy plutonu staje w drugiej sekcji jako numer pierwszy drugiego szeregu.

51. Szyki zwarte.

• Zbiórka.
• Kolumna trójkami.
• Kolumna dwójkami.
• Kolumna po jednemu.
• Szyk rozwinięty.

52. Zbiórka.

Zasadniczym szykiem zbiórki plutonu jest kolumna trójkami. Zbiórkę wykonywa się na komendę “Pluton – (chód) – zbiórka”. Można też zebrać pluton w każdym innym szyku; w tym wypadku dowódca daje komendę na przykład “Pluton rozwinięty – (chód) – zbiórka”.

Sekcje w kolumnie trójkami ruszają chodem nakazanym i formują się za dowódcą plutonu. Jeśli chód nie był podany, zbiórkę wykonywa się w chodzie poprzednim (z miejsca kłusem). Dla ułatwienia zbiórki dowódca plutonu zmniejsza chód o jeden stopień, albo się zatrzymuje.

53. Kolumna trójkami.

Kolumny trójkami używa się do zbiórki i marszu.

Jeźdźcy odliczają do trzech w każdej sekcji na zasadach wskazanych dla sekcji.

Pluton zawraca w prawo, w lewo i w tył na komendę “Pluton w prawo (w lewo) – (w tył) – marsz” lub na odpowiedni znak i przykład dowódcy; kolumna wówczas dąży za dowódcą, jeźdźcy drugich szeregów w sekcjach utrzymują kierunek swoich poprzedników, a jeźdźcy pierwszych szeregów poruszają się śladem jeźdźców sekcji poprzedzającej.

W razie potrzeby dowódca może podać komendę “Pluton pojedynczo w tył – marsz”; wtedy jeźdźcy każdego szeregu, luzując od środkowego w prawo i w lewo wykonują pojedynczo zwrot zwykły w lewo w tył.

Pluton również może być zwrócony w tył na komendę “Pluton sekcjami w prawo (w lewo) – (w tył) – marsz”, a wtedy każda sekcja wykonywa zwrot w prawo lub w lewo w tył.

Jeźdźcy drugich szeregów poruszają się wówczas na skos, kryjąc swoich poprzedników.

Jeźdźcy ostatniej dwójki wykonują zwrot jak sekcja.

Dowódca plutonu wykonuje zwrot po czym zajmuje swe miejsce na czele plutonu.

54. Kolumna dwójkami.

Kolumny dwójkami używa się do marszu po drogach twardych, dla wykorzystania miękkich i wąskich boków drogi.

Przejście plutonu z kolumny trójkami do kolumny dwójkami wykonywa się na komendę “Pluton dwójkami (chód) – marsz”; pierwsza sekcja wyciąga się, poruszając się za dowódcą plutonu chodem jego konia albo chodem poprzednim lub nakazanym, a pozostałe sekcje zatrzymują się lub zmniejszają chód o jeden stopień w stosunku do poprzedniego lub nakazanego, po czym wyciągają się w kolumnę dwójkami przechodząc w chód sekcji czołowej.

Przejście plutonu z kolumny dwójkami do kolumny trójkami wykonywa się na komendę “Pluton trójkami (chód) – marsz”.

Dowódca plutonu posuwa się chodem poprzednim, a wszystkie sekcje maszerując chodem dowódcy plutonu przechodzą natychmiast do kolumny trójkami, po czym sekcje 2, 3 i 4 dochodzą chodem wyższym na odległość jednego kroku do sekcji czołowej.

Pluton w kolumnie dwójkami wsiada i zsiada z koni oraz zmienia kierunki marszu jak w kolumnie trójkami.

55. Szyk rozwinięty.

Szyku rozwiniętego używa się do szarży i przeglądów.

Na komendę “Do trzech – odlicz” jeźdźcy plutonu odliczają od prawego skrzydła do trzech.

Do wsiadania na koń pluton ustawia się pieszo w szyku rozwiniętym, dowódca staje konno w odległości dwóch kroków przed środkiem plutonu, a jeźdźcy trzymają swoje konie. Na zapowiedź komendy “Pluton do wsiadania” dowódca plutonu oraz jeźdźcy l i 3 sekcji wysuwają się na przód na trzy długości koni, po czym jeźdźcy każdego szeregu we wszystkich sekcjach luzują od środkowego w prawo i w lewo; na hasło “Na koń” wszyscy jednocześnie wsiadają na koń. Następnie bez dodatkowej komendy jeźdźcy każdego szeregu w sekcjach łączą do środkowego na odstęp czucia strzemieniem, a sekcje 2 i 4 wychodzą na wysokość sekcji l i 3 zajmując swoje miejsce w szyku rozwiniętym plutonu.

Zastępca dowódcy plutonu oraz goniec zajmują swoje miejsca za plutonem.

Zsiadanie z koni odbywa się w sposób podobny do wsiadania. Po zejściu z koni szeregowi każdej sekcji pozostają rozproszeni, a sekcje l i 3 są wysunięte na przód na trzy długości konia.

Dla sformowania szyku rozwiniętego plutonu spieszonego dowódca daje komendę “Równaj”; wówczas jeźdźcy każdego szeregu w sekcjach łączą do środkowego, sekcje 2 i 4 wysuwają się na wysokość sekcji nieparzystych zajmując swoje miejsca w szyku rozwiniętym plutonu.

Zastępca dowódcy plutonu i goniec zachowują się jak przy wsiadaniu na koń.

Równanie plutonu w szyku rozwiniętym odbywa się na komendę “Równaj”; jeździec kierunkowy ustawia się w odległości dwóch kroków za dowódcą plutonu.

Wszyscy jeźdźcy plutonu zajmują swoje miejsca, ustawiając konie prostopadle do linii frontu plutonu i równają na kierunkowego.

Jeźdźcy drugiego szeregu, stając w odległości dwóch kroków za pierwszym, kryją swoich poprzedników. To samo wykonują jeźdźcy trzeciego szeregu w stosunku do drugiego szeregu.

Na komendę “Baczność” – jeźdźcy przybierają postawę zasadniczą.

Gdy pluton jest ustawiony z końmi pieszo w szyku rozwiniętym, na komendę “Równaj” jeźdźcy wyrównują front.

Na komendę “Pluton – cofaj – marsz” dowódca plutonu i wszyscy jeźdźcy cofają się jednocześnie aż do komendy “Stój”. Cofanie wykonywa się tylko na kilka kroków.

56. Zmiana kierunku w szyku rozwiniętym.

Dla zmiany kierunku dowódca prowadzi swój pluton za sobą znakiem, kierunkiem i chodem swojego konia, albo daje komendę “Pluton w prawo (w lewo) – (w tył) – (chód) – marsz”, wykonując osobiście półwoltę o promieniu równym połowie długości rozwiniętego plutonu, a jednocześnie zmniejszając tempo chodu o tyle, żeby skrzydło zajeżdżające mogło się poruszać chodem poprzednim lub nakazanym.

Jeźdźcy zachowują czucie strzemieniem, zwracają głowy w kierunku skrzydła zajeżdżającego i regulują chód stosownie do miejsca, jakie zajmują w szeregu.

Jeźdźcy drugiego i trzeciego szeregu zwracają nieznacznie łopatki swych koni w kierunku skrzydła zajeżdżającego, aby móc utrzymać krycie swoich poprzedników.

Po wykonaniu zmiany kierunku pluton zatrzymuje się na komendę lub znak dowódcy, albo maszeruje w nakazanym kierunku.

57. Przejście z szyku rozwiniętego w kolumnę.

Zasadniczo przejście w kolumnę wykonywa się od prawego skrzydła, jednak zależnie od okoliczności można wyciągnąć pluton od lewego skrzydła, a w tym wypadku należy poprzedzić właściwą komendę znakiem lub komendą “Od lewego”.

Pluton wyciąga się w kolumnę trójkami na komendę “Pluton trójkami (chód) – marsz”. Na zapowiedź (trójkami, dwójkami) drugi szereg zbliża się na odległość jednego kroku do pierwszego. Dowódca plutonu staje przed jeźdźcem kierunkowym pierwszej (czwartej) sekcji.

Na hasło pierwsza (czwarta) sekcja porusza się za dowódcą plutonu w odległości jednego kroku. Druga (trzecia) i następne sekcje w miarę uzyskania miejsca posuwają się za czołową, maszerując na prawo (na lewo) w skos aż do zajęcia swoich miejsc w kolumnie. Zastępca dowódcy plutonu i goniec zajmują swe miejsca w tyle kolumny.

Przejście w kolumnę dwójkami lub po jednemu wykonywa się według tych samych zasad i na komendę “Pluton dwójkami (po jednemu) – (chód) – marsz”.

Na komendę “Pluton sekcjami w prawo (w lewo) chód – marsz” na zapowiedź (sekcjami) drugi szereg dojeżdża na ogon szeregu pierwszego, po czym na hasło sekcje stopniowo zajeżdżają w lewo lub w prawo pod kątem 90°, posuwając się w nowym kierunku i tworząc kolumnę trójkami.

58. Przejście z kolumny w szyk rozwinięty.

Pluton stojący w miejscu lub poruszający się w kolumnie trójkami, zorientowany w kierunku rozwinięcia, przechodzi w szyk rozwinięty na komendę “Pluton rozwinięty – (chód) – marsz”. Dowódca plutonu z miejsca wysuwa się na przód na dwie długości konia, a w marszu jedzie chodem poprzednim.

Pierwsza sekcja skierowuje się z miejsca stępem, a w marszu chodem poprzednim w prawo w skos o tyle, żeby jeździec kierunkowy (plutonu rozwiniętego) mógł kryć dowódcę plutonu.

Inne sekcje kolejno dążą do osiągnięcia swoich miejsc na lewo od sekcji poprzedzającej, wykonując ruch z miejsca kłusem, a w marszu chodem o jeden stopień wyższym lub nakazanym. Po dojściu do miejsca każda sekcja przechodzi w chód dowódcy plutonu.

Jeździec kierunkowy zajmuje miejsce w odległości dwóch kroków za dowódcą plutonu. Drugi szereg w odległości dwóch kroków od pierwszego.

Przejście w szyk rozwinięty z kolumny dwójkami i po jednemu wykonywa się według tych samych zasad, przy czym każda sekcja formuje się trójkami, a następnie maszeruje na swoje miejsce.

Do przejścia w szyk rozwinięty w bok podaje się komendę “Pluton sekcjami w lewo (prawo) – marsz”; sekcje zajeżdżają w lewo lub w prawo pod kątem 90°, po czym posuwając się w nowym kierunku i tworząc szyk rozwinięty stopniowo zjeżdżają się do sekcji kierunkowej na odstęp czucia strzemieniem.

59. Szyki luźne.

• Kolumna sekcji.
• Linia sekcji.
• Linia harcowników.

60. Ogólne zasady poruszeń w szykach luźnych.

Szerokość frontu plutonu w szykach luźnych wynosi 150 – 200 kroków.

Goniec dowódcy plutonu posuwa się w odległości i odstępie jednego kroku za swoim dowódcą. Zastępca dowódcy plutonu we wszystkich szykach luźnych pozostaje za plutonem. Gdy pluton wykonywa zwrot w tył, zastępca dowódcy plutonu pozostaje na czele plutonu do chwili, aż dowódca plutonu będzie mógł zająć swoje miejsce przed plutonem, po czym staje za plutonem.

Jeśli przy rozwijaniu się z szyku zwartego dowódca plutonu nie wskazuje szyku dla sekcji, wówczas zachowują one szyk poprzedni.

Gdy zachodzi potrzeba przybrania przez sekcje innego szyku, dowódca plutonu wskazuje to w swojej komendzie.

Z chwilą przejścia plutonu w szyk luźny dowódcy sekcji stają zawsze na czele swoich oddziałów.

Dowódca sekcji kierunkowej utrzymuje nakazany kierunek albo maszeruje w odległości 10 kroków za dowódcą plutonu.

Przejście plutonu z szyku rozwiniętego w kolumnę sekcji wykonuje się od prawego lub lewego skrzydła.

Przy przejściu z kolumny do linii sekcji, sekcja czołowa porusza się na prawo w skos, żeby dać możność sekcji drugiej (kierunkowej) wysunąć się naprzód i zająć swoje miejsce za dowódcą plutonu.

Przed przejściem w szyk luźny dowódca plutonu zwraca swoją jednostkę w tym kierunku, w którym ma zamiar poruszać się po rozwinięciu.

Jeżeli odstęp i odległość nie zostały podane, wówczas należy przyjmować między sekcjami 40 kroków odległości i 40 kroków odstępu.

W linii sekcji i w linii harcowników jednostka kierunkowa wysuwa się naprzód przed inne sekcje na odległość około 40 kroków.

Jeżeli chód w komendzie nie był podany, wówczas rozwijanie w szyk luźny odbywa się galopem.

Dla zmiany kierunku dowódca plutonu zwraca jednostkę kierunkową w nowym kierunku, a inne jednostki dążą na swoje miejsca najkrótszą drogą, nie troszcząc się o zachowanie odstępów i odległości.

Jeżeli okoliczności wymagają przesunięcia plutonu będącego w szyku luźnym w kierunku jednego ze skrzydeł lub wykonania zwrotu w tył, dowódca plutonu podaje komendę “Pluton sekcjami w prawo (w lewo) – (w tył) – marsz”, wskazując w razie potrzeby nową jednostkę kierunkową.

Po wykonaniu zwrotu w tył dowódca plutonu zawsze wyznacza nową sekcję kierunkową.

We wszystkich szykach luźnych jeźdźcy trzymają lance na udo.

61. Kolumna sekcji.

Na komendę “Pluton kolumna sekcji (szyk) – (odległość x kroków) (chód) – marsz” sekcja kierunkowa posuwa się galopem lub chodem nakazanym w kierunku podanym przez dowódcę plutonu, przechodząc w inny szyk, jeśli to było zaznaczone w komendzie. Druga sekcja zajmuje miejsce za pierwszą w podanej odległości, zmieniając w razie potrzeby swój szyk, po czym przechodzi w chód sekcji kierunkowej. Sekcja trzecia i czwarta postępuje jak druga.

62. Linia sekcji.

Na komendę “Pluton linia sekcji (szyk) – (odstęp x kroków) (chód) – marsz” sekcja kierunkowa posuwa się galopem lub chodem nakazanym w kierunku podanym przez dowódcę plutonu, przechodząc w inny szyk, jeśli to było zaznaczone w komendzie. Inne sekcje zajmują swoje miejsca na prawo i lewo od sekcji kierunkowej w kolejności numerów sekcji.

63. Linia harcowników.

Pluton można rozsypać w linię harcowników z każdego szyku zwartego lub luźnego.

Na komendę “Pluton harcownikami (“odstęp x kroków) (chód) – marsz” dowódca sekcji kierunkowej rozsypuje swoją sekcję w linię harcowników, posuwając się w odległości 10 kroków za dowódcą plutonu lub w nakazanym kierunku. Dowódcy innych sekcji natychmiast rozsypują swoje jednostki w linię harcowników, prowadząc najkrótszą drogą na prawo i na lewo od sekcji kierunkowej. Dowódcy sekcji jadą w odległości trzech kroków przed swoimi sekcjami.

Pluton w linii harcowników zajmuje front szerokości 120 – 150 kroków.

Na komendę “Pluton pojedynczo w tył (w lewo) – (w prawo) – marsz” jeźdźcy wykonywają zwrot – w lewo w tył, w prawo lub w lewo.

64. Natarcie i szarża.

Gdy pluton dojdzie do miejsca, skąd ma wykonać natarcie, dowódca plutonu daje komendę “Pluton do natarcia – (chód) – marsz”; jeźdźcy ruszają chodem nakazanym, mając lance na udo i szable do boju.

Zbliżając się na odległość około 200 metrów do celu dowódca plutonu daje komendę “Pluton – marsz-marsz”; na tę komendę jeźdźcy biorąc lance do boju z okrzykiem “hura” rzucają się cwałem.

Pluton może szarżować ruszając z miejsca w każdym szyku zwartym lub luźnym.