ROZDZIAŁ A.
SZABLA.
Władanie szablą pieszo.
1. Opis szabli.
Podstawowym typem szabli wykorzystywanym w Oddziale są szable polskie wz. 21/22 oraz wz. 34.
Szabla składa się z rękojeści oraz głowni. Głownia dzieli się na ostrze, grzbiet oraz pióro i zastawę. Rękojeść składa się z jelca, kabłąka, oprawy rękojeści, kapturka i głowicy.
Pochwa szabli jest zakończona piętką; ma wstawione w wylocie okienko, a nieco niżej pierścień z ogniwkiem do troczenia.
2. Postawa zasadnicza z szablą w pochwie.
Pochwa z szablą jest przypięta na żabce do pasa głównego i wisi przy lewym boku; szabla skierowana ostrzem do przodu. Lewa ręka, swobodnie opuszczona w dół, obejmuje pochwę szabli kciukiem od przodu (kciuk wyprostowany), reszta zaś palców (złączonych) od tyłu.
Żabka jest tak długa, aby piętka pochwy wznosiła się na dłoń nad ziemią.
Prawa ręka i reszta ciała jak w postawie zasadniczej bez broni. Na komendę “Spocznij” szeregowiec przybiera postawę swobodna jak bez broni.
3. Dobycie szabli i postawa zasadnicza z szablą dobytą.
Komenda “Szable – w dłoń”.
1) Na zapowiedź “Szable” szeregowiec wypuszcza pochwę z lewej ręki i ujmuje ją w tym samym miejscu, jednak kciukiem od tyłu, a pozostałymi palcami od przodu; pochwa z szablą nachylona górą do przodu. Jednocześnie chwyta prawą ręką za rękojeść szabli, kciukiem od wewnątrz, a pozostałymi palcami od zewnątrz i jednym ruchem wysuwa szablę z pochwy na szerokość dłoni.
2) Na hasło “W dłoń”:
– energicznie dobywa szablę z pochwy, unosi ją na wysokość wyprostowanego prawego ramienia, piórem do góry, a ostrzem w przód;
– opuszcza prawą rękę z szablą najkrótszą drogą do prawego uda, jednocześnie lewą chwyta pochwę.
Prawą ręką, swobodnie opuszczoną, obejmuje rękojeść kciukiem, palcem wskazującym i środkowym; pozostałe 2 palce lekko zgięte poza rękojeścią szabli, przy czym palec serdeczny naciska rękojeść od tyłu; głownia grzbietem oparta o ramię na szwie rękawa, ostrze skierowane w przód. Jest to postawa zasadnicza z szablą dobytą.
Na “Spocznij” trzymanie szabli jest dowolne.
4. „Szable – schroń”.
Komenda “Szable – schroń”.
1) Na zapowiedź “Szable”:
– szeregowiec unosi prawą rękę z szablą do góry prostując ramię; szabla piórem do góry i ostrzem w przód; jednocześnie ujmuje pochwę szabli lewą ręką.
– opuszcza szablę piórem w lewo w przód i w dół ku pochwie; prawa ręka zgięta w stawie łokciowym tak, aby pióro szabli można było wsunąć w okienko pochwy; głowa zwrócona w lewo w dół, wzrok skierowany w stronę okienka pochwy; następnie wsuwa szablę do pochwy tak, aby szabla wystawała z pochwy na szerokość dłoni, i zwraca głowę na wprost.
2) Na hasło “Schroń” szeregowiec energicznie wsuwa szablę do pochwy i przybiera postawę zasadniczą.
5. „Prezentuj – broń”.
Broń prezentują „ułani” w szyku pieszym i konnym tylko stojąc w miejscu.
Chwyt wykonuje się tylko z postawy zasadniczej z szablą dobytą (na ramieniu).
Komenda “Prezentuj – broń”. Na hasło “broń” „ułan” przenosi szybkim ruchem szablę z ramienia najkrótszą drogą przed pierś, obejmując jednocześnie rękojeść szabli całą dłonią; prawa pięść oddalona od piersi na szerokość dłoni, ustawiona tak, aby jelec był na wysokości wszycia kołnierza, prawy łokieć swobodnie opuszczony, prawe ramię lekko przylega do boku tułowia, głownia szabli pionowo przed środkiem twarzy, ostrzem w lewo, a piórem do góry; lewa ręka pozostaje w postawie zasadniczej.
Powrót z postawy” Prezentuj broń? do postawy zasadniczej z szablą dobytą następuje na hasło komendy ?Na ramię broń?. Wykonanie – najkrótszą drogą.
6. Poruszenia z szablą.
Na zapowiedź komendy do marszu z szablą dobytą zmienia się chwyt szabli. Wykonanie na 3 tempa:
1) lewą rękę (nie zginając jej) wysunąć w przód i przed środek ciała, dłonią do góry, jednocześnie wysunąć prawą rękę z szablą (grzbiet szabli oparty o ramię na szwie rękawa) tak, aby oprzeć kapturek szabli na lewej dłoni,
2) przytrzymać szable lewą dłonią i ująć od środka jelec oraz dolną część kabłąka rękojeści palcami: średnim, serdecznym i małym prawej ręki; reszta palców zamknięta poza kabłąkiem szabli,
3) szybko powrócić do postawy zasadniczej; szabla oparta grzbietem o ramie na szwie rękawa.
W czasie marszu z szablą na ramieniu (również po komendzie “Baczność”) prawa ręka z szablą zachowuje miarowy wahadłowa ruch w takt marszu, lewa trzyma pochwę szabli tak jak w postawie zasadniczej, przy czym pochwa zwisa nieruchomo ku dołowi.
Na komendę “Stój” wraca się do postawy “Szable – w dłoń” drogą odwrotną; wykonanie zmiany chwytu szabli następuje po zatrzymaniu się.
W czasie marszu z szablą w pochwie (również po komendzie “Baczność”) szeregowiec porusza prawą ręką jak bez broni, a lewą trzyma pochwę szabli jak w postawie zasadniczej.
Podczas zwrotów szeregowiec przytrzymuje pochwę szabli lewą ręką jak w postawie zasadniczej.
7. Salutowanie szablą w miejscu i w marszu.
Prawo salutowania szablą przysługuje jedynie komendantowi lub „ułanowi” pełniącemu funkcję dowodzącego. Salutuje on szablą w szyku pieszym, tak w ruchu jak i stojąc w miejscu.
Na hasło komendy “Prezentuj – broń” wszyscy dowódcy salutują na 3 tempa.
1) Stojąc w miejscu:
– przenieść prawą pięść z szablą najkrótszą drogą przed pierś, a jednocześnie objąć rękojeść szabli całą dłonią; prawy łokieć swobodnie opuszczony, prawe ramię swobodnie przylega do boku tułowia, jelec na wysokości wszycia kołnierza, głownia pionowo przed środkiem twarzy, ostrzem w lewo, a piórem do góry, prawa pięść oddalona od piersi na szerokość dłoni;
– wytrzymać jedno tempo;
– opuścić prawą rękę z szablą tak, aby ręka ta zwisała swobodnie, pióro szabli było od ziemi na szerokość dłoni, jelec przy szwie spodni, głownia prostopadle do linii frontu, ostrzem na zewnątrz.
2) W marszu:
– salutowanie rozpocząć na 9 kroków przed odbierającym defiladę: pierwsze tempo – przy stawianiu lewej nogi; drugie tempo (wytrzymanie) – wykrok prawą nogą, trzecie tempo – znowu jednocześnie z wykrokiem lewą nogą.
– ukończyć salutowanie na 6 kroków przed odbierającym defiladę, a powrót do postawy zasadniczej z szablą na ramieniu rozpocząć 3 kroki za odbierającym defiladę.
– Prawa ręka z szablą opuszczoną w dół pozostaje nieruchomo.
Salutowanie szablą wykonywa się tylko z postawy zasadniczej z szablą dobytą (“Szable – w dłoń”). Powrót z salutowania szablą do postawy “Szable – w dłoń” wykonywa się również na 3 tempa drogą odwrotną niż salutowanie. Poszczególne tempa należy wykonywać w takt marszu.
Uwaga! W wypadku gdy obowiązuje trzykrotne salutowanie szablą, drugie i trzecie salutowanie następuje bezpośrednio po pierwszym. Rozpocząć więc trzeba salutowanie o 6 kroków wcześniej, czyli na 15 kroków przed odbierającym defiladę.
Władanie szablą konno.
8. Postawa zasadnicza w szablą w pochwie.
Postawa jeźdźca wyprostowana, głowa skierowana na wprost i lekko uniesiona; szabla przytroczona do siodła z lewej strony pod tybinką.
9. Dobycie szabli i postawa zasadnicza z szablą dobytą na koniu.
Komenda “Szable – w dłoń”.
1) Na zapowiedź “Szable” przenieść prawą rękę nad wodzami i pochylając, w miarę potrzeby, wyprostowany tułów do przodu, ująć nią rękojeść szabli, po czym wysunąć szablę z pochwy na szerokość dłoni.
2) Na hasło “W dłoń”:
– energicznie dobyć szablę z pochwy, wnieść ją na wysokość wyprostowanego ramienia, pionowo, piórem do góry, a ostrzem w przód;
– prawą rękę z szablą opuścić w dół.
Prawa ręka trzyma szablę jak w szyku pieszym ręka zgięta w stawie łokciowym tak, aby nasada dłoni i 2 ostatnie palce opierały się z góry na górnej części prawego uda na 2 dłonie poniżej stawu biodrowego.
10. „Szable – schroń”.
Komenda “Szable – schroń!” Wykonanie podobnie jak w szyku pieszym, lecz drogą odwrotną niż przy “Szable – w dłoń” konno.
Szablę chroni się do pochwy tylko stojąc w miejscu lub jadąc stępem.
11. Prezentowanie i salutowanie szablą.
Komenda “Prezentuj – broń”. Wykonanie “Broń”:
– szeregowi i podoficerowie – jak w szyku pieszym;
– oficerowie – jak w szyku pieszym, tylko w 3 tempie szabla ze swobodnie wyprostowana ręką opuszczona pionowo w dół, ostrze szabli na zewnątrz.
W marszu należy ukończyć 3 tempo na 12 kroków przed osobą (sztandarem, chorągwią itp.) odbierającą defiladę, a rozpocząć powrót do postawy zasadniczej 6 kroków za odbierającym defiladę.
12. „Do boju – szable”.
Komenda “Do boju – szable”. Wykonanie na hasło “Szable”.
Włożyć prawą rękę po przegub w temblak szabli. Oprzeć tę rękę z szablą na lewej pięści tak, aby móc palcami (prawej ręki) pomagać w prowadzeniu konia; głownia oparta grzbietem o prawe ramię na szwie rękawa.
13. Złożenia szablą.
Złożenie do cięć i zasłon: prawa dłoń silnie (przez co następuje usztywnienie całej ręki) chwyta rękojeść szabli 4 palcami z jednej strony, kciukiem z przeciwnej strony, ręka w łokciu naturalnie zgięta (tyle tylko, ile nakazują mięśnie ramienia), pięść z rękojeścią na wysokości czoła; dłoń i przedramię tworzą jedną prostą; głownia skośnie w tył, piórem do góry w tył, a ostrzem w przód.
Złożenie do pchnięć: prawa dłoń chwyta rękojeść jak przy złożeniu do cięć, głownia ostrzem w prawo, szabla skierowana piórem w kierunku celu, prawa pięść wysunięta w przód na wysokości biodra jeźdźca.
Uwaga! Do cięć i pchnięć szabla i ręka (pięść, przedramię i ramię jeźdźca) są zawsze w jednej płaszczyźnie.
14. Cięcia.
Szeregowca należy uczyć tylko następujących cięć:
– z góry,
– w prawo,
– z dołu,
– cięcie z góry w lewo w dół.
Cięcie musi być wykonane pełnym wymachem całej ręki, z całej siły, poparte bardzo małym, lecz bardzo energicznym obrotem prostego tułowia, początkowo w kierunku zamachu, a następnie w kierunku cięcia.
Tułów z szyją i głowa jeźdźca zawsze wyprostowane (“pierś do przodu, nos do góry”), jeździec pochylony lekko w przód podczas cięcia, tak aby nie pozostał w tyle za ruchem konia.
Nie wolno “popierać” cięcia pochyleniem tułowia wraz z głową.
Przed cięciem i podczas cięcia wzrok jeźdźca utkwiony w oczy przeciwnika.
Podczas nauki złożenie do cięcia wykonywa się z postawy “Do boju – szable”.
Cięcie musi nastąpić bezpośrednio, natychmiast po zamachu.
Po wykonaniu cięcia należy powrócić do:
1) postawy “Do boju – szable” jeśli bezpośrednio po tym cięciu nie trzeba wykonać pchnięcia lub cięcia;
2) złożenia do cięcia lub pchnięcia, jeśli zachodzi potrzeba wykonania ich natychmiast.
Cięcie zadaje się w szyję, rękę lub twarz przeciwnika albo w głowę jego konia.
15. Cięcie z góry.
Komenda “Z góry – tnij”.
Wykonanie.
1) “Z góry” przybrać złożenie;
2) “Tnij”:
– unieść szablę w górę nie zmieniając przy tym jej chwytu, a jednocześnie wykonać bardzo mały obrót tułowia w lewo; w najwyższym punkcie zamachu pióro szabli będzie skierowane w tył i trochę w górę;
– błyskawicznie ciąć w dół.
16. Cięcie w prawo.
Komenda “Od ucha – tnij”. Wykonanie.
1) “Od ucha”: przybrać złożenie;
2) “Tnij”:
– energicznie zamachnąć się w lewo, prawa pięść na wysokości własnej szyi, szabla skierowana ostrzem na zewnątrz, głownia poziomo i piórem w tył;
– błyskawicznie ciąć w prawo.
17. Cięcie z dołu.
Komenda “Z dołu – tnij”. Wykonanie.
1) “Z dołu”: przybrać złożenie;
2) “Tnij”:
– energicznie zamachnąć się dołem w prawo w tył; w najdalszym punkcie zamachu szabla będzie skierowana piórem do góry, ostrzem w tył;
– błyskawicznie ciąć dołem w przód tak, jak na to pozwolą mięśnie prawego ramienia.
Cięcie to wykonywa się na przeciwnika pieszego, mającego na głowie hełm lub zasłaniającego głowę karabinem.
18. Pchnięcia.
„Ułana” należy uczyć następujących pchnięć:
– w przód (w prawo w przód, w lewo w przód);
– w lewo;
– z prawej (z lewej) strony konia w dół.
Złożenie do pchnięcia wykonywa się z postawy “Do boju – szable” i , jeżeli czas na to pozwala, z zamachu.
Zamach do pchnięcia uzyskuje się przez przeniesienie prawej pięści na wysokość dolnego skraju własnego kołnierza i niedaleko prawego policzka przy czym prawe przedramię, o ile możności w prostym przedłużeniu głowni. Pchnięcie powinno być wykonane błyskawicznie i z całej siły, poparte energicznym pochyleniem prostego tułowia w kierunku pchnięcia. Pchnięcie nałoży kierować w pierś przeciwnika lub w jego plecy.
Po wykonaniu pchnięcia należy powrócić do:
1) postawy “Do boju – szable”, jeśli bezpośrednio po tym pchnięciu nie trzeba wykonać pchnięcia lub cięcia,
2) złożenia do cięcia lub pchnięcia, jeśli zachodzi potrzeba wykonania ich natychmiast.
Przed pchnięciem i podczas pchnięcia wzrok zawsze utkwiony w oczy przeciwnika,
W galopie i w cwale pchnięcie w prawo (w lewo) w przód wykonuje się wprost ze złożenia; wyjątek – pchnięcie w plecy ściganego przeciwnika; pchnięcie w dół i pchnięcie w lewo zawsze wykonuje się z zamachu.
19. Pchnięcie w przód.
Komenda “W prawo (w lewo) w przód – kłuj”. Wykonanie:
1) “W prawo (w lewo) w przód”: przybrać złożenie;
2) “Kłuj”: energicznie wykonać zamach; głownia poziomo; błyskawicznie i silnie pchnąć.
Uwaga! Pchnięcie w przód może być wykonane z zamachu lub wprost ze złożenia.
20. Pchnięcie w lewo.
Komenda “W lewo – kłuj”. Wykonanie:
1) “W lewo”: przybrać złożenie;
2) “Kłuj”: energicznie wykonać zamach; głownia poziomo; błyskawicznie i silnie pchnąć.
21. Pchnięcie w dół.
Komenda “Z prawej (z lewej) w dół – kłuj”. Wykonanie:
1) “Z prawej (z lewej) w dół”: przybrać złożenie;
2) “Kłuj”: energicznie wykonać zamach i błyskawicznie oraz silnie pchnąć.
Pchnięcie z lewej strony konia w dół można stosować tylko do przeciwnika pieszego, stojącego lub biegnącego.
22. Zasłona.
Złożenie – jak do cięć. Przez szybkie przesunięcie (w prawo, w lewo, w górę i t d.) prawej pięści z szablą chwyta się cięcie lub pchnięcie przeciwnika zawsze ostrzem zastawy własnej szabli, odrzucając szablę (lancę) przeciwnika zawsze na zewnątrz.
Pchnięcie przeciwnika należy chwycić jak najbliżej pióra jego szabli lub grotu jego lancy.
Jednocześnie z chwyceniem cięcia lub pchnięcia przeciwnika należy jak najszybciej i jak najbardziej zdecydowanie natrzeć na przeciwnika, wykonując pchnięcie lub cięcie.
W ten sposób odbija się wszystkie pchnięcia oraz cięcia przeciwnika, z wyjątkiem cięcia z góry.
23. Zasłona głowy.
Komenda „Zasłona – głowy”. Wykonanie:
1) “Zasłona”: przybrać złożenie;
2) “Głowy”: szybko i silnie przenieść prawą pięść do góry, tak aby podstawić zastawę szabli pod cięcie przeciwnika; chwyt szabli prawą ręką. Ostrze szabli skierowane do góry.
Po odbiciu cięcia przeciwnika błyskawicznie natrzeć na niego, wykonując cięcie lub pchnięcie.
ROZDZIAŁ B.
LANCA.
Władanie lancą pieszo.
24. Opis lancy.
Lanca dzieli się na grot, drzewce i tylec. Na lancy zamocowane są dwa pierścienie ze strzemiączkami do dolnej pętli, plecionka i okucia uchwytu, temblak oraz pętla. Pod grotem mocuje się proporczyk w barwach pułku.
Część lancy od okucia do grotu nazywa się częścią grotową, a od tylca – tylcową. Środek ciężkości lancy winien się znajdować niej więcej poniżej górnego okucia uchwytu.
25. Postawa zasadnicza z lancą pieszo.
Komenda „Lance – w dłoń” jest równoznaczna z komendą „Baczność”. Aby ją wykonać należy uchwycić prawą dłonią lancę blisko jej środka ciężkości; ramię swobodnie opuszczone wzdłuż tułowia, przedramię poziomo. Prawa pięść winna się znajdować na wysokości łokcia. Lanca pochylona nieco w przód i nieznacznie w prawo. Tylec lancy oparty o ziemię koło nasady małego palca prawej stopy.
Przy koniu – lanca uchwycona lewą ręką i oparta tylcem przy nasadzie małego palca lewej stopy; lanca pochylona nieco w przód i w lewo. Prawa dłoń ujmuje lewą wodzę wędzidłową tuż przy pysku konia.
26. Maszerowanie z lancą.
Komenda „(Oddział) – marsz”.
Wykonanie z postawy „Lance – w dłoń” i na hasło „Marsz”. Wysunąć część tylcową lancy w przód i do góry ręką trzymającą lancę; Lanca będzie skierowana wskutek tego grotem wzwyż i w tył pod kątem około 30 stopni.
Na komendę „(Oddział) – stój” przybrać postawę zasadniczą.
Władanie lancą konno.
27. Zasady ogólne.
Bez komendy przybiera się z lancą następujące postawy:
1) „Lance – w dłoń” z początkiem marszu oddziału,
2) „Na ramię – lance” stojąc w miejscu lub w ruchu po komendzie „Spocznij” lub „Równaj”,
3) „Na temblak – lance” koniowodni i strzelający konno.
28. Postawa zasadnicza z lancą na koniu.
Komenda „Lance – w dłoń” lub „Baczność”.
Wykonanie jak pieszo, z ta różnicą, że lanca wisi na pętli przy prawej stopie.
29. Wsiadanie na konia.
Na zapowiedź „Do wsiadania” jeździec przesuwa lewą dłoń po lancy ku grotowi tak, aby oparła się o szyję końską tuż przed kłębem, nie podnosząc tylca lancy z ziemi; następnie wodze przekłada do lewej ręki i uchwycić nią gruby kosmyk grzywy (lewa dłoń jednocześnie ujmuje grzywę, lancę i wodze.
Na hasło „Na koń” „ułan” dosiada konia. Usiadłszy w siodle, prawą ręką podrzuca lancę pionowo w górę, przenosi ją na prawą stronę, wsuwa prawą stopę w pętlę, a następnie w strzemię i przyjmuje postawę zasadniczą.
30. Zsiadanie z konia.
Komenda „Do zsiadania – z koni”. Wykonanie:
1) „Do zsiadania”: przybrać postawę „Lance – w dłoń” (bez wkładania stopy w pętlę), wyjąć prawą stopę ze strzemienia, przenieść lancę na lewą stronę (metodą jak wyżej), jednocześnie opuszczając ją w dół między lewą ręką a koniem; oprzeć tylec lancy o ziemię o krok w lewo i ½ kroku w przód od lewego przedniego kopyta; lewą ręką ująć lancę, wodze i kosmyk grzywy;
2) „Z koni”: zsiąść i przybrać postawę zasadniczą z lancą przy koniu.
31. „Na ramię – lance”.
Komendę wykonuje się na hasło „Lance” z postawy zasadniczej. „Ułan” opiera drzewce lancy o bark na górnym szwie rękawa. Prawą rękę swobodnie opuszcza wzdłuż lancy, a następnie chwyta nią drzewce od zewnątrz, tak że dłoń obejmuje je od przodu (kciuk po wewnętrznej).
Na komendę „Spocznij” prawa ręka jest swobodna.
32. „Na temblak – lance”.
Komendę wykonuje się na hasło „lance” z postawy zasadniczej. „Ułan” nachyla lancę do lewej ręki; chwyta ją palcem wskazującym i kciukiem lewej dłoni; wsuwa prawą rękę w temblak powyżej łokcia, wypuszcza lancę z lewej dłoni, po czym zarzuca ją w tył ruchem prawego ramienia.
33. „Na udo – lance”.
Wykonanie na hasło „lance” z postawy zasadniczej. Uwolnić stopę z pętli; oprzeć dłoń trzymającą lancę na prawym udzie w odległości 2 dłoni od stawu biodrowego; lanca ukośnie do konia, część grotowa jej drzewca przechodzi z lewej strony głowy konia, grot lancy na wysokości oczu jeźdźca.
Uwaga! W tym położeniu lancę przewozi się w szykach luźnych lub też w razie występowania jeźdźców pojedynczo, np. jako szperacze.
34. Złożenie lancą. „Do boju – lance”.
Wykonanie na hasło „lance”. Wziąć lancę pod prawą pachę, przycisnąć ją prawym ramieniem do tułowia; palce obejmujące lancę skierowane do góry, prawy łokieć dotyka stawu biodrowego jeźdźca, grot lancy skierowany na przeciwnika.
35. Pchnięcia.
Regulamin kawalerii z roku 1938 wyróżnia dwa rodzaje pchnięć:
1) czynne – wykonywane ruchem prawej ręki w kierunku przeciwnika, szybko i z całą siłą; po zadaniu pchnięcia należy energicznie cofnąć rękę z lancą; do pchnięć czynnych zaliczamy pchnięcie w prawo w przód, w lewo w przód, w prawo, w lewo, z prawej strony konia w dół, z lewej strony konia w dół;
2) bierne – to jest takie, któremu siłę pchnięcia nadaje ruch konia, a „ułan” tylko kieruje do celu grot lancy, przyciskając ją mocno ramieniem do tułowia; stosuje się w kłusie, galopie i cwale; do pchnięć biernych zaliczamy pchnięcie w prawo w przód, w lewo w przód, z prawej strony konia w dół.
36. Pchnięcie w przód.
Komenda „W prawo (w lewo) w przód – kłuj”. Wykonanie z postawy „Do boju – lance”.
1) skierować grot w kierunku przeciwnika (pozornika); jeśli pchnięcie ma być wykonane w lewo w przód, to część grotową drzewca lancy przenieść nad głową konia na jego lewą stronę;
2) na hasło „kłuj”: silnie pochylić wyprostowany tułów nad prawym (lewym) kolanem, jednocześnie silnie wypchnąć prawą rękę z lancą jak najdalej w kierunku przeciwnika (pozornika); lanca spoczywa na wewnętrznej stronie stawu łokciowego i przedramienia, drzewce lancy silnie przyciśnięte ramieniem pod pachą do tułowia jeźdźca, dłoń silnie obejmuje drzewce,
3) szybko powrócić do postawy „Do boju – lance”.
Przy pchnięciu biernym nie wysuwa się prawej ręki z lancą w przód; po ukłuciu wyciąga lancę z przeciwnika ruch konia – przy pchnięciu w prawo w przód jeździec silnie przyciska lancę łokciem do siebie, przy pchnięciu w lewo w przód jeździec wypuszcza spod swojego łokcia lancę, która oprze się o lewe ramię.
Poza tym wykonanie jak przy pchnięciu czynnym.
37. Pchnięcie w bok.
Komenda „W prawo (w lewo) – kłuj”. Wykonanie jak przy pchnięciu w przód poza tym, że następuje zwrot tułowia w prawo (w lewo).
38. Pchnięcie w dół.
Komenda „Z prawej (z lewej) w dół – kłuj”.
1) „Z prawej (z lewej) w dół”: wykonanie z każdej postawy przez zmianę chwytu lancy na podchwyt i młyniec lancą w płaszczyźnie pionowej z prawej strony konia, bądź też przez przechwyt przy pomocy lewej ręki (która przytrzyma lancę), a w ostateczności przez podrzut lancy.
Prawa ręka zgięta w stawie łokciowym prawie pod kątem prostym, jej pięść z lancą znajduje się na wysokości szyi jeźdźca, grot lancy w kierunku przeciwnika, wyprostowany tułów jeźdźca lekko pochylony nad jego prawym (lewym) kolanem, prawy bark jeźdźca wysunięty do przodu; przy pchnięciu z lewej w dół lancę przenieść nad głową konia na jego lewą stronę.
2) „Kłuj”: szybko wykonać silne, zdecydowane pchnięcie, po czym szybko powrócić do poprzedniej postawy.
Pchniecie bierne wykonuje się ze złożenia i tylko w galopie oraz w cwale; po ukłuciu wyciągnięcie lancy tak samo jak przy pchnięciu biernym w przód; pchnięcie bierne z prawej w dół należy wykonywać zawsze nieco w prawo od kierunku ruchu konia, aby nie utracić lancy i żeby lanca nie wysadziła jeźdźca z siodła.
39. Uderzenia.
Uderzenia to pierwotnie najszybsze odruchy jeźdźca broniącego się. Rozróżniano przy tym uderzenia tylcem i drzewcem lancy.
40. Uderzenia tylcem.
Komenda „Tylcem – bij”. Uderzenie przeznaczone do zastosowania w sytuacji gdy jeździec zajęty walką z jednym przeciwnikiem, nagle dostrzegł drugiego zagrażającego mu bezpośrednio z przeciwnej strony.
Wykonanie:
1) „Tylcem”: jak do pchnięcia w lewo lub w przód; wzrok jeźdźca i tylec lancy skierowane na przeciwnika;
2) „Bij”: pchnąć energicznie wyprężoną prawą rękę i jak najszybciej powrócić do złożenia.
41. Uderzenia drzewcem.
Komenda „Drzewcem – bij”. Wykonanie ze złożenia na hasło „bij”. Przeznaczenie pierwotne: do walki z więcej niż jednym przeciwnikiem.
Wykonać lancą zamach w prawo lub w lewo, nie wypuszczając jej spod pachy, dołączając do rozmachu całą siłę prawej ręki i tułowia; zadać cios i natychmiast go powtórzyć, ale już w przeciwną stronę, po czym szybko powrócić do złożenia.
42. Zasłona.
Komenda „Młyńcem – bij”. Wykonanie ze złożenia na hasło „bij”.
1) Skierować (z zamachem) lancę poziomo, grotem w prawo i przycisnąć ją prawym ramieniem do pleców, po czym natychmiast (energicznie)
2) prawą ręką i ruchem wspierającym prawego boku tułowia nadać lancy taki rozmach w lewo, aby obracana jednocześnie możliwie wysoko prawą ręką zatoczyła ręką zatoczyła koło nad głową i oparła się tylcową częścią drzewca o górną część lewego ramienia po czy natychmiast
3) silnym pociągnięciem prawej ręki w prawo i małym, ale szybkim obrotem tułowia w prawo wyprowadzić lancę w szybki ruch kołowy nad głową, żeby wrócić do pierwotnej postawy.
ROZDZIAŁ C.
KARABINEK
Władanie karabinkiem pieszo.
43. Opis karabinka.
Regulaminowym typem karabinka używanym przez R.O.K. jest kbk systemu Mauser. Wzorem podstawowym jest atrapa kbk wz. 24 produkcji czeskiej, natomiast dopuszczalne jest wykorzystywanie także atrap następujących wzorów: wz. K 98 produkcji polskiej i niemieckiej, oraz wz. 29 produkcji polskiej.
Karabinek składa się z następujących części:
– łoża z nakładką i okuciami (trzewikiem, śrubą wzmacniającą, strzemiączkami (antabkami) na pas, bączkiem tylnim, bączkiem przednim i osadą bagnetu);
– komory zamkowej z zamkiem;
– magazynka z kabłąkiem spustowym;
– lufy z muszką i szczerbinką (zwaną dalej celownikiem);
Do strzemiączek (antabek) bocznych karabinka dopięty jest skórzany pas nośny z klamrą pozwalającą regulować jego długość. Podczas dłuższych przemarszów konnych szyjkę kolby mocuje się do pasa głównego krótkim paskiem trocznym.
44. Postawa swobodna.
Układ ciała w postawie swobodnej z karabinkiem u nogi jest taki sam jak bez karabinka z tą różnicą, że szeregowiec trzyma swobodnie prawą ręką przy prawej nodze.
Nie wolno opierać się na karabinku lub trzymać go tuż u wylotu lufy.
Przy zmianie położenia nóg położenie karabinka pozostaje bez zmiany.
45. Postawa zasadnicza.
W postawie zasadniczej z bronią u nogi „ułan” trzyma karabinek oparty o ziemię pionowo przy prawej nodze, językiem spustowym w przód. Koniec trzewika kolby powinien znajdować się na wysokości palców u nogi.
Prawa ręka – wyciągnięta o tyle, że łokcie obu rąk są na równej wysokości, obejmuje karabinek. Kciuk od strony lufy, zaś reszta palców zwarta – na łożu. Karabinek lekko przyciśnięty do biodra.
Lewa ręka i reszta ciała jak w postawie zasadniczej bez broni.
46. „Na pas – broń”.
Na komendę „Na pas – broń”, „ułan” prawą ręką unosi karabinek i wyprowadza go w położenie pionowe przez środek ciała, językiem spustowym w lewo, tylny bączek na wysokości wszycia kołnierza, lewa ręka chwyta karabinek tuz pod prawą; łokcie zbliżone do ciała.
Gdy lewa ręka ujmuje, prawa puszcza karabinek, chwyta i naciąga pas przesuwając się po nim w kierunku piersi.
Lewa ręka puszczając karabinek zarzuca go na prawe ramię, a jednocześnie prawa ręka przesuwa się po pasie w dół na wysokość pasa głównego; lewa ręka wraca do poprzedniego położenia.
„Ułan” trzyma karabinka pasie na prawym ramieniu, wylotem lufy w górę, nadając mu położenie pionowe; prawa dłoń trzyma pas nośny na wysokości pasa głównego, prawe ramię dotyka tułowia.
47. Powrót do postawy „Do nogi – broń”.
Z postawy z bronią na pasie, na komendę „Do nogi – broń” „ułan”, w postawie swobodnej, wysuwa kolbę karabinka nieco w przód, a jednocześnie chwyta karabinek lewą ręką powyżej kabłąka spustowego.
Gdy lewa ręka ujmuje karabinek, „ułan” wysuwa prawe ramię spoza karabinka ku ciału i wyrzuca go krótkim ruchem, wylotem w przód, chwytając prawą ręką z góry za nakładkę powyżej celownika.
Wreszcie stawia prawą ręką karabinek przy prawej nodze; lewa ręka wraca do poprzedniego położenia.
48. „Przez plecy – broń”.
„Ułan” zawiesza karabinek na pasie przez plecy tak, aby wylot lufy skierowany był na lewo skos w górę, a kolba znajdowała się pod łokciem prawej ręki.
Na komendę „Przez plecy – broń” „ułan” z karabinkiem u nogi wykonuje zwrot na prawo w skos, odstawiając jednocześnie prawą nogę na pół kroku w prawo, po czym zawiesza karabinek przez plecy w najprostszy sposób.
Po wykonaniu tych czynności przybiera poprzedni front i staje w postawie swobodnej.
Powrót z postawy „Przez plecy – broń” do postawy „Do nogi – broń” wykonuje się w sposób odwrotny do opisanego wyżej.
49. „Za szyjkę – broń” (inaczej: „Na ramię – broń”).
Na komendę „Za szyjkę – broń” „ułan” unosi karabinek prawą ręką pionowo do góry i chwyta lewą tuż pod prawą. Prawą dłonią chwyta szyjkę kolby od strony rączki zamkowej, obejmując szyjkę kciukiem z przodu tuz pod kabłąkiem, a pozostałymi palcami od tyłu – tuż pod skrzydełkiem bezpiecznika.
Tak ujęty karabinek prawą ręką przenosi do prawego boku, a jednocześnie lewą wraca do poprzedniego położenia. Karabinek spoczywa pionowo w prawej ręce wyciągniętej na całą długość, lekko przyciśnięty do biodra i ramienia w okolicy pachy.
Z postawy z bronią za szyjkę do postawy z bronią u nogi przechodzi się na komendę „Do nogi – broń”. „Ułan” chwyta wówczas karabinek lewą ręką tuż nad celownikiem, po czym ujmując go prawą dłonią tuż pod lewą, stawia broń przy nodze. Lewa ręka wraca do poprzedniego położenia.
50. Wydłużanie i skracanie pasa nośnego.
Wydłużanie i skracanie pasa nośnego wykonuje się w postawie swobodnej na komendę „Pasy – skróć” lub „Pasy – wydłuż” w najprostszy, dowolny sposób.
51. Poruszenia z karabinkiem.
Podczas zwrotów w miejscu z bronią u nogi „ułan” unosi nieco karabinek i przyciska go do uda; po wykonaniu zwrotu opiera go znowu kolba o ziemię.
Podczas zwrotów w marszu z bronią u nogi, wykonywanych tylko przy niewielkich przesunięciach pojedynczego „ułana” lub oddziału, „ułan” trzyma prawą ręką karabinek nieco uniesiony przy udzie, wylot lufy pochylony nieco do przodu. Lewą ręką przytrzymuje dolną część pochwy bagnetu. Dłuższe przemarsze wykonuje się z karabinkiem na ramieniu na pasie lub przez plecy.
W czasie biegu – bez osobnej komendy karabinek z postawy „Do nogi – broń” lub „Na pas – broń”, ujmuje się prawą ręką w punkcie ciężkości, wylotem lufy w przód, lewą ręką przytrzymując jednocześnie pochwę bagnetu.
52. Oddawanie honorów z karabinkiem.
„Ułan” stojący lub maszerujący w szyku oddaje honory poprzez przyjęcie postawy zasadniczej lub marsz jak na komendę „Baczność” oraz zwrócenie wzroku w stronę przełożonego lub innym nakazanym kierunku.
Pojedynczy „ułan” z karabinkiem przez plecy oddaje honory przez salutowanie.
53. Nakładanie i zdejmowanie bagnetu.
Na komendę „Bagnet – na broń” karabinek pochyla się prawą ręką lufą w lewo, ujmuje go lewą ręką, prawą zaś wyjmuje bagnet z pochwy i nasadza go na broń, po czym karabinek wraca do poprzedniego położenia.
Na komendę „Bagnet – zdejmij” karabinek pochyla się i ujmuje jak wyżej, prawą ręką zdejmuje i chowa bagnet do pochwy, po czym karabinek wraca do pierwotnego położenia.
Władanie karabinkiem konno.
54. „Do boju – broń”. „Przez plecy – broń.
Na komendę „Do boju – broń” jeździec zdejmuje karabinek z postawy „Przez plecy – broń” w następujący sposób:
– odpina prawą ręką troczek:
– ujmuje prawą ręką szyjkę karabinka i wysuwa kolba w przód tak, aby można było następnie przesunąć całą prawą rękę między karabinkiem a tułowiem;
– chwyta karabinek prawą ręką za szyjkę i podnosi go do góry tak, aby następnie mógł przerzucić pas karabinka przez głowę;
– opiera prawą pięść (trzymając karabinek) na prawy udzie w odległości dwóch dłoni od stawu biodrowego; karabinek skierowany wylotem lufy ukośnie w lewo w przód i do góry ( w razie potrzeby oparty o lewe przedramię).
Przewieszanie karabinka przez plecy wykonuje jeździec na komendę „Przez plecy – broń” w odwrotnej kolejności jak przy zdejmowaniu.